بنا بر شواهد باستان شناسان محوطه وسيع و محصوري كه شهر تاريخي آق‌قلعه نام دارد و مسجد در ميان آن ساخته شده، شالوده شهري همانند سلطانيه بوده كه هم زمان با آن در اوايل قرن هشتم هجري در آق‌قلعه فعلي ريخته شده اما هيچگونه رونق نگرفته است. تنها جنبه جنوبي آن محوطه به صورت قلعه‌اي خشت و گلي در اوايل دوران قاجار مسكوني بوده است همچنين مسجد آق قلعه در واقع شبستاني از يك مسجد نسبتاً بزرگ عصر ايلخاني بوده است و در غرب شهر نقاب واقع است.  

مسجد آق قلعه: اين محوطه تاريخي در كنار شهرستان نقاب در شهر آق‌قلعه واقع در 79 كيلومتري شمال سبزوار قرار دارد.
 آق‌قلعه از آن دست آثاري است كه همزمان با سلطانيه و در رقابت با آن به وسيله «عطاملك جويني» در محدوده سبزوار به شكل مستطيل ساخته شده كه امارت حاكم‌نشين يا ارگ آن در ضلع جنوبي واقع است. مجموعه آق‌قلعه در سال 1377 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.  بر اساس مطالعات انجام شده اين مجموعه در عصر ايلخاني و به منظور ايجاد شهري به سبك سلطانيه زنجان ساخته شده است بر اساس كتيبه ساقه گنبد، ساخت مسجد آق‌قلعه در سال 712 هـ.ق و مقارن با حكومت الجايتو، به پايان رسيد. بنابراين مجموعه آق‌قلعه يكي از آثار ارزنده عصر ايلخاني محسوب مي‌شود. البته مدت زمان استفاده از آن اندك بوده و در دوره صفويه و قاجاريه نيز از آن استفاده شده است. ولي از آن زمان تاكنون بنا به دلايل نامشخص متروك باقي‌مانده است. اين قلعه يكي از قلعه‌هاي بزرگ زمان ايلخاني است كه در استان خراسان وجود دارد و زماني نيز مركز حكومت ايلخانيان بوده است. پلان این دژ به صورت مستطیل بوده و کهن دژ آن که در ضلع جنوبی قرار دارد به صورت مربع است. باروی این مجموعه که به منظور جلوگیری از نفوذ مهاجمان به داخل دژ ایجاد گردیده، از خشت های پهن و چینه ساخته شده است. خاک‌های به دست آمده از حفر خندق اطراف دژ نیز برای تهیه خشت‌ها و یا چینه استفاده شده است. برای استحکام بیشتر بارو در فواصلی متناسب، برج هایی ایجاد کرده اند که جایگاهی برای نگهبانان و دیدبانان و محافظان دژ بوده است. در بدنه برج‌ها روزنه هایی نیز تعبیه کرده‌اند که از آن جا مدافعان به دیده بانی و تیراندازی می‌پرداختند از میان سی و هشت برج اطراف این مجموعه تنها تعدادی در قسمت کهن دژ سالم تر مانده اند و اکثر آنها در اثر عوامل جوی و دیگر عوامل آسیب دیده و برخی نیز کاملا از بین رفته اند. همان طور که می دانیم آب اکثر دژهای جلگه‌ای از طریق رودخانه و یا قنات و چاه تامین می شود، آب این مجموعه نیز از قنات های موجود محوطه تامین می شده است. هم اکنون مسیر قنات‌ها مشخص می باشد ولی از آن‌ها استفاده نمی شود. با توجه به پلان وضعیت موجود، این دژ دارای سه دروازه ورودی است که یک دروازه در ضلع شمالی و دو دروازه در ضلع شرقی و غربی رو به روی هم قرار دارند. خندق از جمله سیستم‌های دفاعی دژهای جلگه‌ای است در حال حاضر این مجموعه خندقی به عمق سه متر و عرض پنج متر دارد که عمق اصلی این خندق به علت گذشت زمان و ریختن آوار و خاک‌های اطراف مشخص نشده است. مجموعه آق‌قلعه در سال 1377 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.